Deze website maakt gebruik van cookies die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Klik op "Akkoord" als je akkoord gaat met het gebruik van cookies, klik op "Aanpassen" voor meer informatie en om zelf te bepalen welke cookies worden geplaatst.
Boermarke
Brink- en esdorpen
Verspreid in het Drentse landschap vind je tientallen zogenaamde brink- en esdorpen. De oudste dorpen dateren uit de 8e en 9e eeuw. Ze werden strategisch aangelegd op de grens van de zandgronden en beekdalen. Zo beschikten de bewoners over water voor het vee en akkergronden om voedsel op te verbouwen.
Bolle grond
De naam esdorp verwijst naar de es, een aaneengeschakeld complex van langwerpige akkers dat net buiten het dorp lag. Iedere boer had zijn eigen stuk grond waarop hij gerst, aardappelen en rogge verbouwde. De es is bol van vorm. Dit komt doordat er steeds een nieuwe laag mest en plaggen op de akkers werd uitgestrooid. Met het verstrijken van de jaren ontstond een dikke, vruchtbare bovenlaag, het esdek.
Verzamelplek
De brink verwijst naar een veldje aan de rand van het dorp. Van oudsher was dit de plek waar de boeren ’s ochtends hun vee bijeenbrachten. Vanaf de brink werden de koeien, varkens en schapen meegenomen naar de weide- en heidegronden om te grazen. Aan het einde van de dag keerde het vee weer terug naar de brink. Doordat de dorpsbewoners twee keer per dag op de brink samenkwamen, was dit een belangrijke ontmoetingsplek in het dorp.
Eikenbomen
Op de brink stond een dobbe, waaruit het vee kon drinken en de bewoners bluswater konden halen in geval van brand. De brink werd meestal beplant met eikenbomen. Deze leverden eikels voor het vee en hout voor de bouw van boerderijen en schuren. Bij het bouwen hielp het hele dorp mee. Het principe dat je elkaar helpt, wordt in Drenthe ook wel naoberschap genoemd.
Brinkzitters
Met het groter worden van de dorpen, werd ook de overkant van de brink bebouwd. Sommige nieuwe bewoners zonder eigen land, waaronder herders, ambachtslieden en winkeliers, bouwden zelfs hun huis óp de brink. Zij werden ook wel ‘brinkzitters’ genoemd. Langs de nieuwe dorpsrand werd dan een nieuwe brink aangelegd. In sommige Drentse es- of brinkdorpen is de oude structuur met de brink aan de rand van de bebouwing nog herkenbaar.
Zelf ontdekken
Er zijn vijftien es- of brinkdorpen met de status van beschermd dorpsgezicht; Aalden, Anloo, Benneveld, Dwingeloo, Echten, Eursinge (Havelte), Gees, Kraloo, Orvelte, Ten Aarlo, Vries, Westenesch, Westervelde-Westeinde, Zuidlaren en Zuidvelde. Openluchtmuseum Ellert en Brammert in Schoonoord, laat zien hoe de boerenhuizen en hutten er vroeger uitzagen. De brinkenroute voert langs alle esdorpen in de gemeente Noordenveld.